summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/plugins/af_readability/vendor/fivefilters/readability.php/test/test-pages/lemonde-1/source.html
blob: 093b02e52548d01be1918b90d43e6cd534ecb5b8 (plain)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
1001
1002
1003
1004
1005
1006
1007
1008
1009
1010
1011
1012
1013
1014
1015
1016
1017
1018
1019
1020
1021
1022
1023
1024
1025
1026
1027
1028
1029
1030
1031
1032
1033
1034
1035
1036
1037
1038
1039
1040
1041
1042
1043
1044
1045
1046
1047
1048
1049
1050
1051
1052
1053
1054
1055
1056
1057
1058
1059
1060
1061
1062
1063
1064
1065
1066
1067
1068
1069
1070
1071
1072
1073
1074
1075
1076
1077
1078
1079
1080
1081
1082
1083
1084
1085
1086
1087
1088
1089
1090
1091
1092
1093
1094
1095
1096
1097
1098
1099
1100
1101
1102
1103
1104
1105
1106
1107
1108
1109
1110
1111
1112
1113
1114
1115
1116
1117
<!DOCTYPE html>
<!--[if lt IE 9]><html class="ie"><![endif]-->
<!--[if IE 9]><html class="ie9"><![endif]-->
<!--[if gte IE 9]><!-->
<html lang="fr">
<!--<![endif]-->

<head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"/>
    <script>
        if ("undefined" === typeof lmd || !lmd) lmd = {};
        (function(a, b) {
            var d = a.onerror,
                c = "";
            a.onerror = function(a, e, f) {
                d && d.apply(this, [a, e, f]);
                c = e + " line:" + f + " : " + a;
                "undefined" !== typeof b.jserrors && "function" === typeof b.jserrors.push ? 10 >= b.jserrors.length && b.jserrors.push(c) : b.jserrors = [c]
            }
        })(this, lmd);
    </script>
    <!-- context -->
    <script>
        if ("undefined" === typeof lmd || !lmd) lmd = {};
        lmd.context = {
            "pageType": "Element",
            "rubrique": {
                "id": 4408996,
                "url_friendly": "pixels",
                "maquette": "technologies_home",
                "parents": [],
                "rubrique_ombrelle": {
                    "id": 4408996,
                    "url_friendly": "pixels"
                }
            },
            "rubriques": [{
                "id": 4408996,
                "url_friendly": "pixels"
            }, {
                "id": 4614001,
                "url_friendly": "loi-sur-le-renseignement"
            }, {
                "id": 4409015,
                "url_friendly": "vie-en-ligne"
            }],
            "element": {
                "id": 4627068,
                "titre": "Le projet de loi sur le renseignement massivement approuv\u00e9 \u00e0 l'Assembl\u00e9e",
                "gabarit": "colright",
                "partenaire": null,
                "nature_editoriale": {
                    "nom": "compte_rendu",
                    "libelle": "Compte rendu"
                },
                "type": {
                    "id": 4,
                    "nom": "article",
                    "libelle": "Article",
                    "est_en_continu": true,
                    "est_editorial": true,
                    "icon": "article"
                },
                "restreint": false,
                "link": "\/pixels\/article\/2015\/05\/04\/que-contient-la-loi-sur-le-renseignement_4627068_4408996.html",
                "ensemble": {
                    "id": 4595835,
                    "tetiere": "Loi sur le renseignement"
                },
                "nb_signes": 9885,
                "has_atome_video": true
            },
            "page": {
                "advert": {
                    "active": true,
                    "colonne_light": false,
                    "adserver": "smartadserver",
                    "smart": {
                        "site": "50270",
                        "page": 444463,
                        "query": null,
                        "all_formats": "21489,21490,21935,21486,21482,21488,21483,21484,21485,25258,25259,25260,21936,21487,21492,22396,21491,21493,21938,21937,23371,23885,15187,15188,29752,29753,27863,25553,25553,26077,26076,26333,25551,26078,25550,25550,22379,26080,26613,22380,27863,25553,25553,26077,26076,26333,25551,26078,25550,25550,22379,26080,26613,22380,21488",
                        "domain": "ww690.smartadserver.com",
                        "render_mode": 0
                    }
                },
                "xiti": {
                    "xtpage": "pixels::que_contient_la_loi_sur_le_renseignement",
                    "xtpagetype": null,
                    "xtn2": 56,
                    "xtsite": "43260",
                    "xt_multc": "&x1=&x2=article",
                    "xt_abmv": null,
                    "xt_chains": null,
                    "xtcustom": {},
                    "xt_tag": null,
                    "xtergo": null
                },
                "ezakus": ["g:asq", "d:lemonde", "flt:1", "cat_l1:pixels", "t_article:article", "t_contenu:article", "signe:art_long", "m_contenu:compte_rendu"],
                "bizdev": {
                    "ligatus": {
                        "primary_id": 49541,
                        "secondary_id": 49665
                    }
                }
            },
            "application": "www"
        };
        lmd.context.item = lmd.context.element;
    </script>
    <!-- Mobile redirect, lmd conf, registered redirect -->
    <script src="//s1.lemde.fr/bootstrap/list-early-load.js"></script>
    <title>Le projet de loi sur le renseignement massivement approuvé à l'Assemblée</title>
    <meta name="description" content="Largement approuvé par les députés, le texte sera désormais examiné par le Sénat, puis le Conseil constitutionnel."/>
    <meta name="robots" content="index, follow, noarchive"/>
    <meta http-equiv="refresh" content="900"/>
    <meta http-equiv="Expires" content="0"/>
    <meta http-equiv="Pragma" content="no-cache"/>
    <meta http-equiv="X-UA-Compatible" content="IE=edge"/>
    <meta name="application-name" content="Le Monde.fr"/>
    <meta name="DC.language" content="fr"/>
    <meta name="DC.format" content="text/html"/>
    <meta name="DC.publisher" content="Le Monde"/>
    <meta name="DC.identifier" content="ISSN 1950-6244"/>
    <meta name="msapplication-tooltip" content="Le Monde.fr"/>
    <meta name="msapplication-navbutton-color" content="#000"/>
    <meta name="msapplication-starturl" content="/"/>
    <meta name="msapplication-task" content="name=A la Une;action-uri=/;icon-uri=/medias/web/ico/ie9-pin/une.ico"/>
    <meta name="msapplication-task" content="name=International;action-uri=/international/;icon-uri=/medias/web/ico/ie9-pin/international.ico"/>
    <meta name="msapplication-task" content="name=Politique;action-uri=/politique/;icon-uri=/medias/web/ico/ie9-pin/politique.ico"/>
    <meta name="msapplication-task" content="name=Economie;action-uri=/economie/;icon-uri=/medias/web/ico/ie9-pin/economie.ico"/>
    <meta name="msapplication-task" content="name=Sport;action-uri=/sport/;icon-uri=/medias/web/ico/ie9-pin/sport.ico"/>
    <link rel="apple-touch-icon-precomposed" sizes="72x72" href="//s1.lemde.fr/medias/web/1.2.671/ico/apple/icon-72.png"/>
    <link rel="apple-touch-icon-precomposed" sizes="144x144" href="//s1.lemde.fr/medias/web/1.2.671/ico/apple/icon-144.png"/>
    <meta property="fb:app_id" content="166878320861"/>
    <meta property="fb:page_id" content="14892757589"/>
    <meta property="og:site_name" content="Le Monde.fr"/>
    <meta property="og:locale" content="fr_FR"/>
    <meta property="og:url" content="http://www.lemonde.fr/pixels/article/2015/05/04/que-contient-la-loi-sur-le-renseignement_4627068_4408996.html"/>
    <meta property="og:title" content="Le projet de loi sur le renseignement massivement approuvé à l'Assemblée"/>
    <meta property="og:description" content="Largement approuvé par les députés, le texte sera désormais examiné par le Sénat, puis le Conseil constitutionnel."/>
    <meta property="og:image" content="http://s1.lemde.fr/image/2015/05/05/600x315/4628128_3_47fc_projet-de-loi-renseignement_aeba800424730d672d1bd08faf203438.jpg"/>
    <meta property="og:image:width" content="600"/>
    <meta property="og:image:height" content="315"/>
    <meta property="og:image:type" content="image/jpeg"/>
    <meta property="og:type" content="article"/>
    <meta property="al:ios:url" content="lmfr://element/article/4627068?x4=8"/>
    <meta property="al:ios:app_store_id" content="294047850"/>
    <meta property="al:android:url" content="lmfr://element/article/4627068?x4=8"/>
    <meta property="al:android:package" content="com.lemonde.androidapp"/>
    <meta property="al:web:url" content="http://www.lemonde.fr/pixels/article/2015/05/04/que-contient-la-loi-sur-le-renseignement_4627068_4408996.html"/>
    <meta property="al:web:should_fallback" content="true"/>
    <meta name="twitter:card" content="summary_large_image"/>
    <meta name="twitter:site" content="@lemondefr"/>
    <meta name="twitter:url" content="http://www.lemonde.fr/pixels/article/2015/05/04/que-contient-la-loi-sur-le-renseignement_4627068_4408996.html"/>
    <meta name="twitter:title" content="Le projet de loi sur le renseignement massivement approuvé à l'Assemblée"/>
    <meta name="twitter:description" content="Largement approuvé par les députés, le texte sera désormais examiné par le Sénat, puis le Conseil constitutionnel."/>
    <meta name="twitter:image" content="http://s1.lemde.fr/image/2015/05/05/600x315/4628128_3_47fc_projet-de-loi-renseignement_aeba800424730d672d1bd08faf203438.jpg"/>
    <meta name="twitter:app:country" content="FR"/>
    <meta name="twitter:app:id:iphone" content="294047850"/>
    <meta name="twitter:app:url:iphone" content="lmfr://element/article/4627068?x4=8"/>
    <meta name="twitter:app:id:ipad" content="294047850"/>
    <meta name="twitter:app:url:ipad" content="lmfr://element/article/4627068?x4=8"/>
    <meta name="twitter:app:id:googleplay" content="com.lemonde.androidapp"/>
    <meta name="twitter:app:url:googleplay" content="lmfr://element/article/4627068?x4=8"/>
    <link rel="alternate" href="android-app://com.lemonde.androidapp/lmfr/element/article/4627068?x4=8"/>
    <link rel="shortcut icon" href="//s1.lemde.fr/medias/web/1.2.671/ico/favicon.ico"/>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" href="//s1.lemde.fr/bootstrap/www/67e40ec439cec7837a3a02ea3a19df14.css?m[]=normalize&amp;m[]=fonts&amp;m[]=grille&amp;m[]=base&amp;m[]=header&amp;m[]=footer&amp;m[]=rubrique&amp;m[]=article&amp;m[]=friends%2Fpaves&amp;m[]=col_droite&amp;m[]=ticker&amp;m[]=couleurs&amp;m[]=marketing%2Fmeter&amp;m[]=evenementiel%2Fcoupe-du-monde&amp;m[]=friends%2Fnewsweb%2Fbase&amp;m[]=friends%2Fnewsweb%2Fdatabox&amp;m[]=friends%2Fnewsweb%2Flivescore&amp;m[]=friends%2Fnewsweb%2Flivescore_tennis&amp;m[]=print&amp;m[]=element&amp;m[]=rubriques%2Fpixels&amp;m[]=modules%2Fportfolio&amp;m[]=modules%2Fzen&amp;m[]=abonnes%2Foverlay"/>
    <link rel="canonical" href="http://www.lemonde.fr/pixels/article/2015/05/04/que-contient-la-loi-sur-le-renseignement_4627068_4408996.html"/>
    <link rel="alternate" href="http://mobile.lemonde.fr/pixels/article/2015/05/04/que-contient-la-loi-sur-le-renseignement_4627068_4408996.html" media="only screen and (max-width: 640px)"/>
    <link rel="alternate" href="http://www.lemonde.fr/pixels/rss_full.xml" title="Le Monde.fr : Pixels" type="application/rss+xml"/>
    <script src="//s1.lemde.fr/medias/web/1.2.671/js/lib/require/core/current/require.js"></script>
    <script src="//s1.lemde.fr/bootstrap/www/main.js"></script>
    <script>
        if (-1 === requirejs.s.contexts._.config.baseUrl.indexOf('lemde')) {
            require = function() {};
        }
    </script>
    <script>
        "undefined" !== typeof lmd && lmd || (lmd = {});
        (function(e, d) {
            var f = function(a, c) {
                    var b;
                    if (void 0 === c || null === c || "" === c) return !0;
                    for (b = 0; b &lt; a.requireModules.length; b++)
                        if (a.requireModules[b].match(c)) return !0;
                    return !1
                },
                g = function(a, c) {
                    var b;
                    for (b = 0; b &lt; d.requirejs.error_history.length; b++) f(d.requirejs.error_history[b], c) && a.call(this, d.requirejs.error_history[b])
                },
                h = function(a) {
                    var c, b = d.requirejs.handlers;
                    for (c = 0; c &lt; b.length; c++) f(a, b[c].regex) && b[c].fn.call(this, a)
                };
            d.requirejs = {
                handlers: [],
                error_history: [],
                addHandler: function(a, c, b) {
                    "undefined" !== typeof b && b && g(a, c);
                    d.requirejs.handlers.push({
                        fn: a,
                        regex: c
                    })
                }
            };
            requirejs.onError = function(a) {
                h(a);
                d.requirejs.error_history.push(a);
                if ("function" === typeof e.onerror) e.onerror("REQUIRE ERROR (" + a.requireType + ") [" + a.originalError.target.src + "]", a.originalError.target.baseURI, "N/A");
                else throw a;
            }
        })(this, lmd);
    </script>
    <!--[if IE]>
    <script src="//s1.lemde.fr/medias/web/1.2.671/js/lib/ecma/core/262/base64.js"></script>
<![endif]-->
    <!--[if lte IE 9]>
   <script src="//s1.lemde.fr/medias/web/1.2.671/js/lib/polyfill/placeholder.js"></script>
<![endif]-->
    <!--[if lt IE 9]>
   <script src="//s1.lemde.fr/medias/web/1.2.671/js/lib/html5shiv/html5.js"></script>
   <script src="//s1.lemde.fr/medias/web/1.2.671/js/lib/ecma/core/262/array.js"></script>
<![endif]-->
    <!--[if lte IE 8]>
<![endif]-->
    <!--[if lte IE 7]>
   <script src="//s1.lemde.fr/medias/web/1.2.671/js/lib/ecma/core/262/json.js"></script>
<![endif]-->
    <script>
        require(['lmd.afrique.cookie']);
    </script>
    <script>
        (function(d) {
            var script = d.createElement('script');
            var trange = (new Date()).getTime().toString().slice(0, -5);
            script.src = '//s1.lemde.fr/medias/web/1.2.671/js/lmd/module/meter/toggle-off.js?' + trange;
            d.write(script.outerHTML);
        })(document);
        require(['lmd.meter'], function(loader) {
            loader.launch();
        });
    </script>
    <script>
        SMART_listpos_temp = [];
        ADVERT_AD = function(a) {
            SMART_listpos_temp.push(a)
        };
    </script>
    <script>
        if (lmd.conf.fsw.kameleoon) {
            kameleoonOptions = {
                asynchronous: true
            };
            require(["//static.kameleoon.com/css/customers/r9u0567aww/0/kameleoon.js"], function() {});
        }
    </script>
    <script>
        var _vrq = _vrq || [];
        _vrq.push(['id', 53]);
        _vrq.push(['track', function() {}]);
        if (lmd.conf.fsw.visual_revenue && document.location.protocol === "http:") {
            require(["http://a.visualrevenue.com/vrs.js"]);
        }
    </script>
    <script>
        var _sf_startpt = (new Date()).getTime()
    </script>
    <script>
        require(["lib/require/plugin/domReady", "lmd/util/link"], function(a, b) {
            a(function() {
                b.parse()
            })
        });
    </script>
    <script>
        if ("undefined" === typeof lmd || !lmd) lmd = {};
        lmd.pic = function(a) {
            require(["lmd/module/retina"], function(b) {
                b(a)
            })
        };
        lmpic = lmd.pic;
    </script>
    <script>
        if ("undefined" === typeof lmd || !lmd) lmd = {};
        lmd.onload = function(a) {
            var b;
            if ("undefined" !== typeof addEventListener) return addEventListener("load", a, !1);
            if ("undefined" !== typeof attachEvent) return attachEvent("onload", a);
            b = onload;
            onload = "function" !== typeof onload ? a : function() {
                b && b();
                a()
            }
        };
        _lmOnLoad = lmd.onload;
    </script>
    <script>
        require(['lmd/core/login-register']);
    </script>
    <!--[if IE]>
<script>require(["lib/require/plugin/domReady!","lmd/ui/ie9-pinning"],function(b,a){a.start()});</script>
<![endif]-->
    <link rel="dns-prefetch" href="//cdn1.smartadserver.com"/>
    <link rel="dns-prefetch" href="//ww690.smartadserver.com"/>
    <link rel="dns-prefetch" href="//logc2.xiti.com"/> </head>

<body class="pixels">
    <header id="header">
        <div id="alerte_tracking" class="bandeau_info_importante bord_gris_moyen" style="display:none;height:0;"> En poursuivant votre navigation sur ce site, vous acceptez l’utilisation de cookies pour vous proposer des contenus et services adaptés à vos centres d’intérêts. <span data-href="aHR0cDovL3d3dy5sZW1vbmRlLmZyL3NlcnZpY2UvZG9ubmVlc19wZXJzb25uZWxsZXMuaHRtbA==" class="obf">En savoir plus et gérer ces paramètres</span>. <span class="croix_grise mgl8" title="Fermer cet avertissement"></span> </div>
        <script>
            require(["lmd/module/user/alerte_tracking"]);
        </script>
        <div id="surheader">
            <div class="conteneur_haut">
                <p class="gauche"> <a href="/" class="actif">Le Monde</a> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3d3dy50ZWxlcmFtYS5mci8=" class="obf">Télérama</span> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3d3dy5tb25kZS1kaXBsb21hdGlxdWUuZnIv" class="obf">Le Monde diplomatique</span> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3d3dy5odWZmaW5ndG9ucG9zdC5mci8=" class="obf">Le Huffington Post</span> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3d3dy5jb3VycmllcmludGVybmF0aW9uYWwuY29tLw==" class="obf">Courrier international</span> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3d3dy5sYXZpZS5mci8=" class="obf">La Vie</span> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3d3dy5hdWphcmRpbi5pbmZvLw==" class="obf">au Jardin</span> </p>
                <div class="droit"> <span data-href="L2Fiby8/Y2xlZj1CVE5fQUJPR09MRDE0" class="bt_abo obf" onclick="return xt_click(this, 'C', lmd.context.page.xiti.xtn2, 'entrees_tunnel_abo::header','N');" title="Abonnez-vous au Monde à partir de 1 €">S'abonner au Monde à partir de 1 €</span>
                    <ul class="services droite">
                        <li> <span data-href="L3NlcnZpY2VzLw==" class="obf lien_deroulant">Services Le Monde ▾</span>
                            <div>
                                <ul>
                                    <li><strong>Boutique Le Monde</strong></li>
                                    <li> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL2JvdXRpcXVlLmxlbW9uZGUuZnIvI3h0b3I9QUQtNDY=" class="obf">Accueil</span> </li>
                                    <li> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL2JvdXRpcXVlLmxlbW9uZGUuZnIvaG9ycy1zZXJpZXMuaHRtbCN4dG9yPUFELTEwMQ==" class="obf">Hors-séries</span> </li>
                                    <li> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL2JvdXRpcXVlLmxlbW9uZGUuZnIvbGl2cmVzLmh0bWwjeHRvcj1BRC0xMDA=" class="obf">Livres</span> </li>
                                    <li> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL2JvdXRpcXVlLmxlbW9uZGUuZnIvZHZkLTEuaHRtbCN4dG9yPUFELTk4" class="obf">DVD</span> </li>
                                    <li> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL2JvdXRpcXVlLmxlbW9uZGUuZnIvY2QuaHRtbCN4dG9yPUFELTk5" class="obf">CD</span> </li>
                                    <li> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL2JvdXRpcXVlLmxlbW9uZGUuZnIvdW5lcy1kdS1tb25kZS5odG1sI3h0b3I9QUQtMTQ5" class="obf">Unes du Monde</span> </li>
                                    <li> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL2JvdXRpcXVlLmxlbW9uZGUuZnIvbG9pc2lycy1ldC1wYXBldGVyaWUuaHRtbCN4dG9yPUFELTEwMw==" class="obf">Loisirs &amp; papeterie</span> </li>
                                    <li> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL2JvdXRpcXVlLmxlbW9uZGUuZnIvcHJvbW9zLmh0bWwjeHRvcj1BRC0zNDU=" class="obf">Promotions</span> </li>
                                </ul>
                                <ul>
                                    <li><strong>Partenaires Le Monde</strong></li>
                                    <li> <span data-target="" data-href="aHR0cDovL3ZvaXR1cmUtb2NjYXNpb24ubGVtb25kZS5mcg==" class="obf">Annonces auto</span> </li>
                                    <li> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL29mZnJlcy5vZmZyZXMtZW1wbG9pLm1vbnN0ZXIuZnIvP2NoPUxFTU9OREU=" class="obf">Annonces emploi</span> </li>
                                    <li> <span data-target="" data-href="aHR0cDovL2ltbW9iaWxpZXIubGVtb25kZS5mci8=" class="obf">Annonces immo</span> </li>
                                    <li> <span data-target="" data-href="aHR0cDovL2NvbXBhcmF0ZXVycy1iYW5xdWVzLmxlbW9uZGUuZnIv" class="obf">Comparateur de banques</span> </li>
                                    <li> <span data-target="" data-href="aHR0cDovL2NyZWRpdC5sZW1vbmRlLmZyLw==" class="obf">Comparateur de crédit</span> </li>
                                    <li> <span data-target="" data-href="aHR0cDovL2FuZ2xhaXMubGVtb25kZS5mci8=" class="obf">Cours d’anglais</span> </li>
                                    <li> <span data-target="" data-href="aHR0cDovL21vZGVsZS1sZXR0cmUubGVtb25kZS5mci8=" class="obf">Modèles de lettres</span> </li>
                                    <li> <span data-target="" data-href="aHR0cDovL3ByaXgtaW1tb2JpbGllci5sZW1vbmRlLmZyL3ByaXgtaW1tb2JpbGllci8=" class="obf">Prix de l’immobilier</span> </li>
                                    <li> <span data-target="" data-href="aHR0cDovL3Nob3BwaW5nLmxlbW9uZGUuZnI=" class="obf">Shopping</span> </li>
                                </ul>
                            </div>
                        </li>
                    </ul>
                </div>
            </div>
        </div>
        <div id="header_utilisateur">
            <div class="conteneur_haut clearfix">
                <div class="tcell"> <a class="logo_lm_small" href="/">Le Monde.fr</a>
                    <div class="menu_lma_lmfr">
                        <ul>
                            <li><span>Édition globale</span></li>
                            <li><span data-href="L2FmcmlxdWUv" onclick="return xt_click(this,'C',lmd.context.page.xiti.xtn2,'edition_afrique','N')" class="obf">Édition afrique</span></li>
                        </ul>
                    </div>
                    <form name="recherche" action="/recherche/" method="get" class="recherche">
                        <p>
                            <label for="recherche_globale" class="cache">Rechercher&nbsp;:</label>
                            <input type="search" name="keywords" id="recherche_globale" placeholder="Rechercher"/>
                            <input type="hidden" name="qt" value="recherche_globale"/>
                            <input type="submit" value="rechercher" class="loupe"/> </p>
                    </form>
                </div>
                <div class="tcell">
                    <div class="sociaux">
                        <div id="header_facebook" class="fb20x20 facebook lien_social_header"> <span class="ico">Facebook</span>
                            <div class="conteneur_popinbox">
                                <div class="popinbox">
                                    <div id="header_facebook_contenu" data-href="http://www.facebook.com/lemonde.fr" data-width="292" data-show-faces="true" data-stream="false" data-header="false" data-border-color="#D2D6DB"> </div>
                                </div>
                            </div>
                        </div>
                        <div id="header_twitter" class="tw20x20 twitter lien_social_header"> <span class="ico">Twitter</span>
                            <div class="conteneur_popinbox">
                                <div class="popinbox">
                                    <div id="header_twitter_contenu"> <span class="block txt4">Suivre le Monde sur Twitter</span>
                                        <div class="liste_img_lien"> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3R3aXR0ZXIuY29tL2xlbW9uZGVmcg==" class="block obf">
                                            <img data-n-src="//s1.lemde.fr/medias/web/1.2.671/img/pictos/twitter_lemonde.jpg" alt="Avatar lemonde.fr" width="48" height="48" class="radius5"/></span> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3R3aXR0ZXIuY29tL2xlbW9uZGVmcg==" class="block obf">@lemondefr</span> <span data-href="aHR0cDovL3R3aXR0ZXIuY29tL2xlbW9uZGVmcg==" class="twitter-follow-button obf">Suivre @lemondefr</span> </div>
                                    </div>
                                </div>
                            </div>
                        </div> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3BsdXMuZ29vZ2xlLmNvbS8xMDk3NTU4MzQwMzgwNTE0NjA2Nzg=" class="google20x20 obf" title="Suivez LeMonde.fr sur Google+" id="header_google">
                        <span class="ico">Google+</span> </span>
                    </div> <span data-href="L2VtcGxvaS8=" class="lien_promo obf" onclick="return xt_click(this, 'N', lmd.context.page.xiti.xtn2, 'Lien_emploi_header' ,'N');" id="ln_monde_academie">Emploi</span> <span data-href="aHR0cHM6Ly93d3dzLmxlbW9uZGUuZnIvYWNjb3VudC8/cm91dGU9bmV3c2xldHRlcnM=" class="nl js_trigger_login_register obf" data-route="newsletters" data-xtclick="tunnel_inscription_2014::lien_header::recevez_nos_newsletters">Newsletters</span>
                    <p class="meteo js_meteo" style="display:none"> <span data-href="L3ZvdHJlX2NvbXB0ZS8jbWV0ZW8=" class="ville-meteo obf" title="Choisissez d'afficher la météo de vos villes fétiches">Affichez ici la météo de votre ville</span> </p>
                    <div class="js_identifiant"> <span data-href="aHR0cHM6Ly93d3dzLmxlbW9uZGUuZnIvYWNjb3VudC8/cm91dGU9bmV3c2xldHRlcnM=" class="inscrire js_trigger_login_register obf" id="btn_inscription" data-route="newsletters" data-xtclick="tunnel_inscription_2014::lien_header::inscrivez_vous"><span>S'inscrire</span></span> <span data-href="aHR0cHM6Ly93d3dzLmxlbW9uZGUuZnIvYWNjb3VudC8/cm91dGU9Y29ubmV4aW9u" class="identifier js_trigger_login_register obf" id="btn_identification" data-route="connexion" data-xtclick="tunnel_inscription_2014::lien_header::connexion">Connexion</span> </div>
                </div>
            </div>
        </div>
    </header>
    <script>
        require(["lmd/core/auth", "lmd/ui/header/header"], function(a, b) {
            a.loadUser().done(function() {
                b.init();
            })
        });
        require(["lmd/module/acces-non-abonne"], function(a) {
            a.init();
        });
    </script>
    <nav id="nav" class="pixels pixels ">
        <ul>
            <li class="accueil"> <a data-bypass="false" data-rubrique-title="A la une" data-rubrique-id="3208" href="/"><i class="maison">Accueil</i></a> </li>
            <li class="international"> <a data-bypass="false" data-rubrique-title="International" data-rubrique-id="3210" href="/international/">International</a> </li>
            <li class="politique"> <a data-bypass="false" data-rubrique-title="Politique" data-rubrique-id="823448" href="/politique/">Politique</a> </li>
            <li class="societe"> <a data-bypass="false" data-rubrique-title="Société" data-rubrique-id="3224" href="/societe/">Société</a> </li>
            <li class="economie"> <a data-bypass="false" data-rubrique-title="Économie" data-rubrique-id="3234" href="/economie/">Éco</a> </li>
            <li class="culture"> <a data-bypass="false" data-rubrique-title="Culture" data-rubrique-id="3246" href="/culture/">Culture</a> </li>
            <li class="idees"> <a data-bypass="false" data-rubrique-title="Idées" data-rubrique-id="3232" href="/idees/">Idées</a> </li>
            <li class="planete"> <a data-bypass="false" data-rubrique-title="Planète" data-rubrique-id="3244" href="/planete/">Planète</a> </li>
            <li class="sport"> <a data-bypass="false" data-rubrique-title="Sport" data-rubrique-id="3242" href="/sport/">Sport</a> </li>
            <li class="sciences"> <a data-bypass="false" data-rubrique-title="Sciences" data-rubrique-id="1650684" href="/sciences/">Sciences</a> </li>
            <li class="pixels actif"> <a data-bypass="false" data-rubrique-title="Pixels" data-rubrique-id="4408996" href="/pixels/">Techno</a> </li>
            <li class="campus"> <a data-bypass="false" data-rubrique-title="Campus" data-rubrique-id="4401467" href="/campus/">Campus</a> </li>
            <li class="m-mag"> <a data-bypass="false" data-rubrique-title="M le mag" data-rubrique-id="4500055" href="/m-le-mag/">Le Mag</a> </li>
            <li class="abonnes"> <a data-bypass="false" data-rubrique-title="Édition Abonnés" data-rubrique-id="1667658" href="/teaser/?clef=BARNAV14" onclick="return xt_click(this, 'C', lmd.context.page.xiti.xtn2, 'entrees_tunnel_abo::bar_nav','N');">Édition Abonnés</a> </li>
        </ul>
    </nav>
    <script>
        require(['jquery'], function($) {
            $("#nav li").on('click', onNavItemClick);

            function onNavItemClick(event) {
                var classAttr,
                    className,
                    prefixXiti;
                classAttr = $(event.target).closest("li").attr("class");
                // If li tag has no class attributes or if class attribute is empty
                if ($.trim(classAttr).length === 0) {
                    return;
                }
                className = classAttr.split(/\s+/)[0];
                prefixXiti = (lmd.context.application === "www" ? "barre_nav_" : "barre_nav_abo_");
                if (typeof xt_click === "function") {
                    xt_click(this, 'C', lmd.context.page.xiti.xtn2, prefixXiti + className, 'N');
                }
            }
        });
    </script>
    <div class="position_pub habillage" data-adformat="habillage" data-adsite="50270" data-adpage="444463" data-adquery="" data-adformat-id="21486">
        <script>
            //sas_manager.render(21486);
            ADVERT_AD(['50270/444463', 21486, '', 'habillage', '']);
        </script>
        <noscript>
            <a href="http://ww690.smartadserver.com/call/pubjumpi/50270/444463/21486/S/1430854052/?" target="_blank"> <img src="http://ww690.smartadserver.com/call/pubi/50270/444463/21486/S/1430854052/?" border="0" alt=""/></a>
        </noscript>
    </div>
    <div class="position_pub top banniere" data-adformat="top" data-adsite="50270" data-adpage="444463" data-adquery="" data-adformat-id="21482">
        <script>
            //sas_manager.render(21482);
            ADVERT_AD(['50270/444463', 21482, '', 'top', '']);
        </script>
        <noscript>
            <a href="http://ww690.smartadserver.com/call/pubjumpi/50270/444463/21482/S/1430854052/?" target="_blank"> <img src="http://ww690.smartadserver.com/call/pubi/50270/444463/21482/S/1430854052/?" border="0" alt=""/></a>
        </noscript>
    </div>
    <div class="ombrelle ombrelle_pixels">
        <div class="container_18">
            <div class="tt_rubrique_ombrelle"> <span class="m_titre"></span><a href="/pixels/" class="couleur_rubrique obf">Pixels</a> </div>
            <nav>
                <ul>
                    <li><a href="/vie-en-ligne/" class="tt5_capital">Vie en ligne</a></li>
                    <li><a href="/jeux-video/" class="tt5_capital">Jeux vidéo</a></li>
                    <li><a href="/banc-essai/" class="tt5_capital">Banc d'essai</a></li>
                    <li><a href="/cultures-web/" class="tt5_capital">Cultures Web</a></li>
                </ul>
            </nav>
        </div>
    </div>
    <div class="global meter_global js_meter_global">
        <div class="top_container_article"></div>
        <div class="container_18 clearfix">
            <div class="grid_12 alpha">
                <div class="clearfix" style="background: #fff">
                    <div class="grid_10 alpha prefix_1 suffix_1 col_gauche">
                        <!-- col gauche -->
                        <article class="article article_normal" itemscope="" itemtype="http://schema.org/NewsArticle">
                            <h1 class="tt2" itemprop="Headline">Le projet de loi sur le renseignement massivement approuvé à l'Assemblée</h1>
                            <p class="bloc_signature"> <span id="publisher" itemprop="Publisher" data-source="Le Monde.fr">Le Monde</span> |
                                <time datetime="2015-05-04T13:36:31+02:00" itemprop="datePublished">04.05.2015 à 13h36</time> • Mis à jour le
                                <time datetime="2015-05-05T20:13:12+02:00" itemprop="dateModified">05.05.2015 à 20h13</time> | <span class="signature_article">
Par      <span itemprop="author" class="auteur txt2_120">            <a class="auteur" target="_blank" href="/journaliste/martin-untersinger/">Martin Untersinger</a> (avec Damien Leloup et Morgane Tual)
    </span> </span>
                            </p>
                            <div class="toolbar"></div>
                            <div class="fb-like" data-send="true" data-show-faces="true" data-action="recommend" data-font="arial" data-width="534"> </div>
                            <div id="articleBody" class="contenu_article js_article_body" itemprop="articleBody">
                                <div class="video_player">
                                    <iframe src="//www.dailymotion.com/embed/video/x2p552m?syndication=131181" frameborder="0" width="534" height="320"></iframe>
                                </div>
                                <p>Les députés ont, sans surprise, adopté à une large majorité (438 contre 86 et 42 abstentions) le projet de loi sur le renseignement défendu par le gouvernement lors d’un vote solennel, mardi&nbsp;5&nbsp;mai. Il sera désormais examiné par le Sénat, puis le Conseil constitutionnel, prochainement saisi par 75 députés. Dans un souci d'apaisement, François Hollande avait annoncé par avance qu'il saisirait les Sages.</p>
                                <p><strong>Revivez <a href="/pixels/live/2015/05/05/suivez-le-vote-de-la-loi-renseignement-en-direct_4628012_4408996.html">le direct du vote à l’Assemblée avec vos questions.</a></strong></p>
                                <p>Ont voté contre : 10 députés socialistes (sur 288), 35 UMP (sur 198), 11 écologistes (sur 18), 11 UDI (sur 30), 12 députés Front de gauche (sur 15) et 7 non-inscrits (sur 9). <a href="http://www2.assemblee-nationale.fr/scrutins/detail/%28legislature%29/14/%28num%29/1109">Le détail est disponible sur le site de l'Assemblée nationale.</a></p>
                                <p>Parmi les députés ayan voté contre figurent notamment des opposants de la première heure, comme l'UMP Laure de la Raudière ou l'écologiste Sergio Coronado, mais aussi quelques poids lourds de l'opposition comme Patrick Devedjian ou Claude Goasguen. A gauche, on trouve parmi les quelque opposants au texte Aurélie Filipetti. Christian Paul, qui avait été très actif lors d'autres débats sur les libertés numériques, s'est abstenu.</p>
                                <p>Pouria Amirshahi, député socialiste des Français de l'étranger qui a également voté contre, a annoncé qu'il transmettrait un «&nbsp;mémorandum argumenté » au Conseil constitutionnel et demanderait à se faire auditionner sur le projet de loi. D'autres députés ont prévu de faire la même démarche.</p>
                                <p>Ce texte, fortement décrié par la société civile pour son manque de contre-pouvoir et le caractère intrusif des techniques qu’il autorise, entend donner un cadre aux pratiques des services de renseignement, rendant légales certaines pratiques qui, jusqu’à présent, ne l’étaient pas.</p>
                                <p><u>Retour sur ses principales dispositions, après son passage en commission des lois et après le débat en séance publique.</u></p>
                                <h2 class="intertitre">Définition des objectifs des services</h2>
                                <p>Le projet de loi énonce les domaines que peuvent invoquer les services pour justifier leur surveillance. Il s’agit notamment, de manière attendue, de <em>«&nbsp;l’indépendance nationale, de l’intégrité du territoire et de la défense nationale&nbsp;»</em> et de<em> «&nbsp;la prévention du terrorisme&nbsp;»,</em> mais également des <em>«&nbsp;intérêts majeurs de la politique étrangère&nbsp;»,</em> ainsi que de la <em>«&nbsp;prévention des atteintes à la forme républicaine des institutions&nbsp;»</em> et de <em>«&nbsp;la criminalité et de la délinquance organisées&nbsp;»</em>. Des formulations parfois larges qui inquiètent les opposants au texte qui craignent qu’elles puissent permettre de surveiller des activistes ou des manifestants.</p>
                                <h2 class="intertitre">La Commission de contrôle</h2>
                                <p>Le contrôle de cette surveillance sera confié à une nouvelle autorité administrative indépendante, la Commission nationale de contrôle des techniques de renseignement (CNCTR), composée de six magistrats du Conseil d’Etat et de la Cour de cassation, de trois députés et trois sénateurs de la majorité et de l’opposition, et d’un expert technique. Elle remplacera l’actuelle Commission nationale de contrôle des interceptions de sécurité (CNCIS).</p>
                                <p>Elle délivrera son avis, sauf cas d’urgence, avant toute opération de surveillance ciblée. Deux types urgences sont prévus par la loi&nbsp;: d’un côté une <em>«&nbsp;urgence absolue&nbsp;»</em>, pour laquelle un agent pourra se passer de l’avis de la CNCTR mais pas de l’autorisation du premier ministre. De l’autre, une urgence opérationnelle extrêmement limitée, notamment en termes de techniques, à l’initiative du chef du service de renseignement, qui se passe de l’avis de la CNCTR. Ces cas d’urgence ne justifieront pas l’intrusion d’un domicile ni la surveillance d’un journaliste, un parlementaire ou un avocat. Dans ces cas, la procédure classique devra s’appliquer.</p>
                                <p>L’avis de la CNCTR ne sera pas contraignant, mais cette commission pourra saisir le Conseil d’Etat si elle estime que la loi n’est pas respectée et elle disposera de pouvoirs d’enquête. Ce recours juridictionnel est une nouveauté dans le monde du renseignement.</p>
                                <h2 class="intertitre">Les «&nbsp;boîtes noires&nbsp;»</h2>
                                <p>Une des dispositions les plus contestées de ce projet de loi prévoit de pouvoir contraindre les fournisseurs d’accès à Internet (FAI) à «&nbsp;<em>détecter une menace terroriste sur la base d’un traitement automatisé&nbsp;». </em>Ce dispositif –&nbsp;autorisé par le premier ministre par tranche de quatre mois&nbsp;– permettrait de détecter, en temps réel ou quasi réel, les personnes ayant une activité en ligne typique de «&nbsp;schémas&nbsp;» utilisés par les terroristes pour transmettre des informations.</p>
                                <p>En pratique, les services de renseignement pourraient installer chez les FAI une «&nbsp;boîte noire&nbsp;» surveillant le trafic. Le contenu des communications – qui resterait «&nbsp;anonyme&nbsp;» – ne serait pas surveillé, mais uniquement les métadonnées&nbsp;: origine ou destinataire d’un message, adresse IP d’un site visité, durée de la conversation ou de la connexion… Ces données ne seraient pas conservées.</p>
                                <p>La Commission nationale informatique et libertés<strong> </strong>(CNIL), qui critique fortement cette disposition. La CNIL soulève notamment que l’anonymat de ces données est très relatif, puisqu’il peut être levé.</p>
                                <p class="lire">Lire aussi&nbsp;: <a href="/pixels/article/2015/03/18/les-critiques-de-la-cnil-contre-le-projet-de-loi-sur-le-renseignement_4595839_4408996.html">Les critiques de la CNIL contre le projet de loi sur le renseignement</a> </p>
                                <p>Le dispositif introduit une forme de «&nbsp;pêche au chalut&nbsp;» –&nbsp;un brassage très large des données des Français à la recherche de quelques individus. Le gouvernement se défend de toute similarité avec les dispositifs mis en place par la NSA américaine, arguant notamment que les données ne seront pas conservées et que cette activité sera contrôlée par une toute nouvelle commission aux moyens largement renforcés. Il s’agit cependant d’un dispositif très large, puisqu’il concernera tous les fournisseurs d’accès à Internet, et donc tous les internautes français.</p>
                                <h2 class="intertitre">L’élargissement de la surveillance électronique pour détecter les «&nbsp;futurs&nbsp;» terroristes</h2>
                                <p>La surveillance des métadonnées sera aussi utilisée pour tenter de détecter de nouveaux profils de terroristes potentiels, prévoit le projet de loi. Le gouvernement considère qu’il s’agit d’une manière efficace de détecter les profils qui passent aujourd’hui <em>«&nbsp;entre les mailles du filet&nbsp;»</em>, par exemple des personnes parties en Syrie ou en Irak sans qu’aucune activité suspecte n’ait été décelée avant leur départ.</p>
                                <p>Pour repérer ces personnes, la loi permettra d’étendre la surveillance électronique à toutes les personnes en contact avec des personnes déjà suspectées. En analysant leurs contacts, la fréquence de ces derniers et les modes de communication, les services de renseignement espèrent pouvoir détecter ces nouveaux profils en amont.</p>
                                <h2 class="intertitre">De nouveaux outils et méthodes de collecte</h2>
                                <p>Les services pourront également procéder, après un avis de la CNCTR, à la pose de micros dans une pièce ou de mouchards sur un objet (voiture par exemple), ou à l’intérieur d’un ordinateur. L’utilisation des IMSI-catchers (fausses antennes qui permettent d’intercepter des conversations téléphoniques) est également légalisée, pour les services de renseignement, dans certains cas. Le nombre maximal de ces appareils sera fixé par arrêté du premier ministre après l’avis de la CNCTR.</p>
                                <p><strong>Lire&nbsp;: <a href="/pixels/article/2015/03/31/que-sont-les-imsi-catchers-ces-valises-qui-espionnent-les-telephones-portables_4605827_4408996.html">Que sont les IMSI-catchers, ces valises qui espionnent les téléphones portables&nbsp;?</a></strong></p>
                                <p>La loi introduit également des mesures de surveillance internationale&nbsp;: concrètement, les procédures de contrôle seront allégées lorsqu’un des «&nbsp;bouts&nbsp;» de la communication sera situé à l’étranger (concrètement, un Français qui parle avec un individu situé à l’étranger). Cependant, comme l’a souligné l’Arcep (l’Autorité de régulation des communications électroniques et des postes), sollicitée pour le versant technique de cette mesure, il est parfois difficile de s’assurer qu’une communication, même passant par l’étranger, ne concerne pas deux Français.</p>
                                <h2 class="intertitre">Un nouveau fichier</h2>
                                <p>La loi crée un fichier judiciaire national automatisé des auteurs d’infractions terroristes (Fijait), dont les données pourront être conservées pendant vingt ans.</p>
                                <p>Ce fichier concerne les personnes ayant été condamnées, même si une procédure d’appel est en cours. Les mineurs pourront aussi être inscrits dans ce fichier et leurs données conservées jusqu’à dix ans. L’inscription ne sera pas automatique et se fera sur décision judiciaire. Certaines mises en examen pourront aussi apparaître sur ce fichier. En cas de non-lieu, relaxe, acquittement, amnistie ou réhabilitation, ces informations seront effacées.</p>
                                <h2 class="intertitre">Renseignement pénitentiaire</h2>
                                <p>Le renseignement pénitentiaire pourra, dans des conditions qui seront fixées par décret, profiter des techniques que légalise le projet de loi pour les services de renseignement. La ministre de la justice, Christiane Taubira, était défavorable à cette disposition, soutenue par le rapporteur du texte, la droite et une partie des députés de gauche. Pour la ministre, cette innovation va dénaturer le renseignement pénitentiaire et le transformer en véritable service de renseignement.</p>
                                <h2 class="intertitre">Conservation des données</h2>
                                <p>La CNIL <a href="http://www.cnil.fr/fileadmin/documents/La_CNIL/actualite/Les_propositions_de_la_CNIL_sur_les_evolutions_de_la_loi_Informatique_et_Libertes.pdf">a fait part à plusieurs reprises de sa volonté</a> d’exercer sa mission de contrôle sur les fichiers liés au renseignement, qui seront alimentés par ces collectes. Ces fichiers sont aujourd’hui exclus du périmètre d’action de la CNIL.</p>
                                <p>La durée de conservation des données collectées –&nbsp;et l’adaptation de cette durée à la technique employée&nbsp;– a par ailleurs été inscrite dans la loi, contrairement au projet initial du gouvernement qui entendait fixer ces limites par décret. Elle pourra aller jusqu’à cinq ans dans le cas des données de connexion.</p>
                                <h2 class="intertitre">Un dispositif pour les lanceurs d’alerte</h2>
                                <p>La loi prévoit également une forme de protection pour les agents qui seraient témoins de surveillance illégale. Ces lanceurs d’alerte pourraient solliciter la CNCTR, voire le premier ministre, et leur fournir toutes les pièces utiles. La CNCTR pourra ensuite aviser le procureur de la République et solliciter la Commission consultative du secret de la défense nationale afin que cette dernière <em>«&nbsp;donne au premier ministre son avis sur la possibilité de déclassifier tout ou partie de ces éléments&nbsp;»</em>. Aucune mesure de rétorsion ne pourra viser l’agent qui aurait dénoncé des actes potentiellement illégaux.</p>
                            </div>
                            <p itemprop="author" class="auteur txt2_120"></p>
                            <div class="bg_gris_moyen signature">
                                <ul class="liste_bordure">
                                    <li class="clearfix" itemprop="author"> <span class="identite">


            <a href="/journaliste/martin-untersinger/" target="_blank">
<img data-placeholder="true" width="24" height="24" data-src="http://s1.lemde.fr/image/2014/04/18/24x24/1100512060_4_989c_13978271609841-0kab-c47_a068f1501374eefd42e6bb2cac94b37a.jpg" src="" data-lazyload="true" onload="lmd.pic(this);" onerror="lmd.pic(this);" class="lazy-retina" alt=" "/>
            </a>


            <a href="/journaliste/martin-untersinger/" target="_blank" class="gras">Martin Untersinger</a> (avec Damien Leloup et Morgane Tual)

            <br/><span class="txt_gris_clair">Journaliste au Monde</span> </span> <span class="suivre">
            <strong class="txt1 txt_gris_moyen">Suivre</strong>
            <a href="/journaliste/martin-untersinger/" class="avatar13x13" target="_blank">Aller sur la page de ce journaliste</a>

            <a href="https://twitter.com/martin_u" class="tw13x13">Suivre ce journaliste sur twitter</a>

         </span> </li>
                                </ul>
                            </div>
                            <p></p>
                        </article>
                        <div class="position_pub" data-adformat="web_partenaire" data-adsite="50270" data-adpage="444463" data-adquery="" data-adformat-id="23371">
                            <script>
                                //sas_manager.render(23371);
                                ADVERT_AD(['50270/444463', 23371, '', 'web_partenaire', '']);
                            </script>
                            <noscript>
                                <a href="http://ww690.smartadserver.com/call/pubjumpi/50270/444463/23371/S/1430854051/?" target="_blank"> <img src="http://ww690.smartadserver.com/call/pubi/50270/444463/23371/S/1430854051/?" border="0" alt=""/></a>
                            </noscript>
                        </div>
                        <div class="position_pub" data-adformat="web_partenaire_2" data-adsite="50270" data-adpage="444463" data-adquery="" data-adformat-id="23885">
                            <script>
                                //sas_manager.render(23885);
                                ADVERT_AD(['50270/444463', 23885, '', 'web_partenaire_2', '']);
                            </script>
                            <noscript>
                                <a href="http://ww690.smartadserver.com/call/pubjumpi/50270/444463/23885/S/1430854051/?" target="_blank"> <img src="http://ww690.smartadserver.com/call/pubi/50270/444463/23885/S/1430854051/?" border="0" alt=""/></a>
                            </noscript>
                        </div>
                        <div class="fb-like" data-send="true" data-show-faces="true" data-action="recommend" data-font="arial" data-width="534"> </div>
                        <div class="toolbar"></div>
                    </div>
                </div>
                <div class="clearfix">
                    <div class="grid_10 alpha prefix_1 suffix_1 col_gauche">
                        <aside class="bloc_base meme_sujet"> <span class="entete txt6">Loi sur le renseignement</span>
                            <div class="contenu">
                                <ul class="liste_chevron">
                                    <li><a href="/pixels/video/2015/05/05/la-loi-sur-le-renseignement-expliquee-en-patates_4627580_4408996.html">La loi sur le renseignement expliquée en patates

<span class="type_element mgl5"><span class="ico_video_mini"></span>Vidéo</span>
</a></li>
                                    <li><a href="/pixels/article/2015/05/05/loi-renseignement-comment-vont-voter-les-deputes_4628124_4408996.html">Loi sur le renseignement : comment vont voter les députés ?


</a></li>
                                    <li><a href="/pixels/article/2015/04/15/pourquoi-la-loi-sur-le-renseignement-cristallise-les-critiques_4615766_4408996.html">Pourquoi la loi sur le renseignement cristallise les critiques


</a></li>
                                </ul>
                            </div> <span class="entete_exclu_abonnes"><em class="txt_img">Édition abonnés Contenu exclusif</em></span>
                            <div class="contenu">
                                <ul class="liste_chevron">
                                    <li><a href="/politique/article/2015/05/05/jean-jacques-urvoas-grand-ordonnateur-d-un-texte-controverse_4627934_823448.html">Loi renseignement : Urvoas, grand ordonnateur d’un texte controversé


</a></li>
                                    <li><a href="/decryptages/article/2015/04/17/renseignement-l-aveuglement-francais_4617928_1668393.html">Renseignement : l’aveuglement français


</a></li>
                                    <li><a href="/politique/article/2015/04/16/taubira-une-ministre-dans-la-tempete_4616851_823448.html">Taubira, une ministre dans la tempête


</a></li>
                                </ul>
                            </div>
                            <p class="bt"><span data-href="L2Fiby8/YW1wO2NsZWY9QkxPQ0FCT0FSVEJBUzE0" class="btn_abo obf" onclick="return xt_click(this, 'C', lmd.context.page.xiti.xtn2, 'Clic_Abonnement','N');" title="Abonnez-vous au Monde à partir de 1 €">Abonnez-vous à partir de 1 €</span></p>
                        </aside>
                        <div class="reco_cross_site_outbrain">
                            <div class="OUTBRAIN" data-src="http://www.lemonde.fr/pixels/article/2015/05/04/que-contient-la-loi-sur-le-renseignement_4627068_4408996.html" data-widget-id="AR_15" data-ob-template="lemonde"></div>
                            <div class="OUTBRAIN" data-src="http://www.lemonde.fr/pixels/article/2015/05/04/que-contient-la-loi-sur-le-renseignement_4627068_4408996.html" data-widget-id="AR_16" data-ob-template="lemonde"></div>
                        </div>
                        <div id="liste_reactions">
                            <div id="aj-027bb3" data-aj-uri="/ajah/5m/lemonde/www/Controller_Module_Reaction_Element/actionAfficherPreview/WzQ/2Mj/cwN/jgsNV0-/?key=6a2a749556adf5b6475ca7dbc1b1b50eccb76169"></div>
                            <script>
                                require(["jquery", "lib/jquery/plugin/jquery.ajah"], function($) {
                                    $("#aj-027bb3").ajah({
                                        url: "/ajah/5m/lemonde/www/Controller_Module_Reaction_Element/actionAfficherPreview/WzQ/2Mj/cwN/jgsNV0-/?key=6a2a749556adf5b6475ca7dbc1b1b50eccb76169"
                                    })
                                });
                            </script>
                        </div>
                        <div class="rubriques_liees"> <a href="/piratage-de-sony-pictures/">Piratage de Sony Pictures</a> ▪ <a href="/fibre-optique/">Fibre optique</a> ▪ <a href="/gouvernance-du-net/">Gouvernance du Net</a> ▪ <a href="/the-surveillance-files/">The surveillance files</a> ▪ <a href="/neutralite-du-net/">Neutralité du Net</a> ▪ <a href="/sxsw/">SXSW</a> ▪ <a href="/hadopi/">Hadopi</a> ▪ <a href="/securite-informatique/">Sécurité informatique</a> ▪ <a href="/cyberespionnage/">Cyberespionnage</a> ▪ <a href="/drones/">Drones</a> </div>
                    </div>
                </div>
            </div>
            <div class="grid_6 omega col_droite">
                <div class="position_pub" data-adformat="pave_haut" data-adsite="50270" data-adpage="444463" data-adquery="" data-adformat-id="21483">
                    <script>
                        //sas_manager.render(21483);
                        ADVERT_AD(['50270/444463', 21483, '', 'pave_haut', '']);
                    </script>
                    <noscript>
                        <a href="http://ww690.smartadserver.com/call/pubjumpi/50270/444463/21483/S/1430854051/?" target="_blank"> <img src="http://ww690.smartadserver.com/call/pubi/50270/444463/21483/S/1430854051/?" border="0" alt=""/></a>
                    </noscript>
                </div>
                <div id="aj-c65b1e" data-aj-uri="/ajah/5m/lemonde/www/Controller_Module_Social_Pluspartages/actionAfficher/W3R/ydW/Vd/EMPTY/?key=e9c1df2637b3a3d3a2ba3035fdd06a727446de91"></div>
                <script>
                    require(["jquery", "lib/jquery/plugin/jquery.ajah"], function($) {
                        $("#aj-c65b1e").ajah({
                            url: "/ajah/5m/lemonde/www/Controller_Module_Social_Pluspartages/actionAfficher/W3R/ydW/Vd/EMPTY/?key=e9c1df2637b3a3d3a2ba3035fdd06a727446de91"
                        })
                    });
                </script>
                <div class="position_pub" data-adformat="pave_milieu" data-adsite="50270" data-adpage="444463" data-adquery="" data-adformat-id="21484">
                    <script>
                        //sas_manager.render(21484);
                        ADVERT_AD(['50270/444463', 21484, '', 'pave_milieu', '']);
                    </script>
                    <noscript>
                        <a href="http://ww690.smartadserver.com/call/pubjumpi/50270/444463/21484/S/1430854051/?" target="_blank"> <img src="http://ww690.smartadserver.com/call/pubi/50270/444463/21484/S/1430854051/?" border="0" alt=""/></a>
                    </noscript>
                </div>
                <div id="aj-6e587e" data-aj-uri="/ajah/5m/lemonde/www/Controller_Module_Abonnes_AppelJelec/actionAfficher/W3R/ydW/UsI/kJMT0NBQk9BUlRDT0xEUjE0Il0-/?key=8b6254c0b89102f0d95ade6fd5204a54dd7769ba"></div>
                <script>
                    require(["jquery", "lib/jquery/plugin/jquery.ajah"], function($) {
                        $("#aj-6e587e").ajah({
                            url: "/ajah/5m/lemonde/www/Controller_Module_Abonnes_AppelJelec/actionAfficher/W3R/ydW/UsI/kJMT0NBQk9BUlRDT0xEUjE0Il0-/?key=8b6254c0b89102f0d95ade6fd5204a54dd7769ba"
                        })
                    });
                </script>
                <div class="bloc_part outbrain">
                    <div class="OUTBRAIN" data-src="http://www.lemonde.fr/pixels/article/2015/05/04/que-contient-la-loi-sur-le-renseignement_4627068_4408996.html" data-widget-id="SB_2" data-ob-template="lemonde"></div>
                    <div class="OUTBRAIN" data-src="http://www.lemonde.fr/pixels/article/2015/05/04/que-contient-la-loi-sur-le-renseignement_4627068_4408996.html" data-widget-id="SB_3" data-ob-template="lemonde"></div>
                </div>
                <div id="aj-7b102b" data-aj-uri="/ajah/5m/lemonde/web/Controller_Module_Zone_Rotation/actionAfficherTypeZone/WzQ/0MD/g5O/TYsInpvbmVfY29sb25uZV9iaXpkZXZfZWx0MSIsMV0-/?key=8b6c485ed551454bda7fa41f7661dc53ba2f64d2"></div>
                <script>
                    require(["jquery", "lib/jquery/plugin/jquery.ajah"], function($) {
                        $("#aj-7b102b").ajah({
                            url: "/ajah/5m/lemonde/web/Controller_Module_Zone_Rotation/actionAfficherTypeZone/WzQ/0MD/g5O/TYsInpvbmVfY29sb25uZV9iaXpkZXZfZWx0MSIsMV0-/?key=8b6c485ed551454bda7fa41f7661dc53ba2f64d2"
                        })
                    });
                </script>
                <div id="aj-fd73d2" data-aj-uri="/ajah/5m/lemonde/web/Controller_Module_Zone_Rotation/actionAfficherTypeZone/WzM/yMD/gsI/npvbmVfcHJvbW90aW9uX2VkaXRvIiwxXQ--/?key=087f8b8a2e844eff33cf3a844722ba4ccfa9e3c6"></div>
                <script>
                    require(["jquery", "lib/jquery/plugin/jquery.ajah"], function($) {
                        $("#aj-fd73d2").ajah({
                            url: "/ajah/5m/lemonde/web/Controller_Module_Zone_Rotation/actionAfficherTypeZone/WzM/yMD/gsI/npvbmVfcHJvbW90aW9uX2VkaXRvIiwxXQ--/?key=087f8b8a2e844eff33cf3a844722ba4ccfa9e3c6"
                        })
                    });
                </script>
                <div class="position_pub" data-adformat="pave_bas" data-adsite="50270" data-adpage="444463" data-adquery="" data-adformat-id="21485">
                    <script>
                        //sas_manager.render(21485);
                        ADVERT_AD(['50270/444463', 21485, '', 'pave_bas', '']);
                    </script>
                    <noscript>
                        <a href="http://ww690.smartadserver.com/call/pubjumpi/50270/444463/21485/S/1430854051/?" target="_blank"> <img src="http://ww690.smartadserver.com/call/pubi/50270/444463/21485/S/1430854051/?" border="0" alt=""/></a>
                    </noscript>
                </div>
                <div id="aj-d4766b" data-aj-uri="/ajah/5m/lemonde/web/Controller_Module_Zone_Rotation/actionAfficherTypeZone/WzQ/0MD/g5O/TYsInpvbmVfY29sb25uZV9iaXpkZXZfZWx0MiIsMV0-/?key=442ca578128c98ed51d421440c92c87a913030b9"></div>
                <script>
                    require(["jquery", "lib/jquery/plugin/jquery.ajah"], function($) {
                        $("#aj-d4766b").ajah({
                            url: "/ajah/5m/lemonde/web/Controller_Module_Zone_Rotation/actionAfficherTypeZone/WzQ/0MD/g5O/TYsInpvbmVfY29sb25uZV9iaXpkZXZfZWx0MiIsMV0-/?key=442ca578128c98ed51d421440c92c87a913030b9"
                        })
                    });
                </script>
                <div class="position_pub noborder" data-adformat="web_partenariat" data-adsite="50270" data-adpage="444463" data-adquery="" data-adformat-id="22396">
                    <script>
                        //sas_manager.render(22396);
                        ADVERT_AD(['50270/444463', 22396, '', 'web_partenariat', '']);
                    </script>
                    <noscript>
                        <a href="http://ww690.smartadserver.com/call/pubjumpi/50270/444463/22396/S/1430854051/?" target="_blank"> <img src="http://ww690.smartadserver.com/call/pubi/50270/444463/22396/S/1430854051/?" border="0" alt=""/></a>
                    </noscript>
                </div>
                <div class="position_pub noborder" data-adformat="logo_texte" data-adsite="50270" data-adpage="444463" data-adquery="" data-adformat-id="21492">
                    <script>
                        //sas_manager.render(21492);
                        ADVERT_AD(['50270/444463', 21492, '', 'logo_texte', '']);
                    </script>
                    <noscript>
                        <a href="http://ww690.smartadserver.com/call/pubjumpi/50270/444463/21492/S/1430854051/?" target="_blank"> <img src="http://ww690.smartadserver.com/call/pubi/50270/444463/21492/S/1430854051/?" border="0" alt=""/></a>
                    </noscript>
                </div>
            </div>
        </div>
        <!-- #WALL -->
    </div>
    <!-- #TOASTER -->
    <script>
        require(["lmd/module/element/bootstrap"], function(bootstrap) {
            var params = {};
            params.toolbar = {};
            params.toolbar.envoyer = {
                link: "http://www.lemonde.fr/envoyer-par-email/article/2015/05/04/4627068.html"
            };
            params.toolbar.imprimer = {
                active: true
            };
            bootstrap.init(params);
        });
    </script>
    <div class="OUTBRAIN" data-src="http://www.lemonde.fr/pixels/article/2015/05/04/que-contient-la-loi-sur-le-renseignement_4627068_4408996.html" data-widget-id="TR_1" data-ob-template="lemonde" style="display:none"></div>
    <script>
        require(['lmd/core/ux/outbrain'], function(ob) {
            ob.load();
        });
    </script>
    <div class="position_pub" data-adformat="bottom" data-adsite="50270" data-adpage="444463" data-adquery="" data-adformat-id="21488">
        <script>
            //sas_manager.render(21488);
            ADVERT_AD(['50270/444463', 21488, '', 'bottom', '']);
        </script>
        <noscript>
            <a href="http://ww690.smartadserver.com/call/pubjumpi/50270/444463/21488/S/1430854052/?" target="_blank"> <img src="http://ww690.smartadserver.com/call/pubi/50270/444463/21488/S/1430854052/?" border="0" alt=""/></a>
        </noscript>
    </div>
    <div id="aj-93f310" data-aj-uri="/ajah/5m/lemonde/web/Controller_Module_Deroule_Bloc_Paves/actionAfficherBizdevOffre/WzQ/0MD/g5O/TYsdHJ1ZV0-/?key=5652f682d8b9b0b77268891a96feddeaec2be194"></div>
    <script>
        require(["jquery", "lib/jquery/plugin/jquery.ajah"], function($) {
            $("#aj-93f310").ajah({
                url: "/ajah/5m/lemonde/web/Controller_Module_Deroule_Bloc_Paves/actionAfficherBizdevOffre/WzQ/0MD/g5O/TYsdHJ1ZV0-/?key=5652f682d8b9b0b77268891a96feddeaec2be194"
            })
        });
    </script>
    <div id="aj-704004" data-aj-uri="/ajah/5m/lemonde/www/Controller_Module_General_Footer_Serviciel/actionAfficher/WyJ/SVU/JSS/VFVRV9TRVJWSUNFUyJd/?key=48ef2c0f4847cd071d1f0a44fc735c67dafe3a50"></div>
    <script>
        require(["jquery", "lib/jquery/plugin/jquery.ajah"], function($) {
            $("#aj-704004").ajah({
                url: "/ajah/5m/lemonde/www/Controller_Module_General_Footer_Serviciel/actionAfficher/WyJ/SVU/JSS/VFVRV9TRVJWSUNFUyJd/?key=48ef2c0f4847cd071d1f0a44fc735c67dafe3a50"
            })
        });
    </script>
    <div id="footer">
        <div class="footer_gratuit  txt3"> <span data-href="aHR0cDovL3d3dy5sZW1vbmRlLmZyL2Fiby8/Y2xlZj1MVF9GT09URVJIT01FMTQ=" class="zone_abo obf" onclick="return xt_click(this, 'C', lmd.context.page.xiti.xtn2, 'Clic_Abonnement','N');">
         <div class="abonnement">
            <p class="contenu">
               <span>Le monde abonnements</span> Profitez du journal où et quand vous voulez. Abonnements papier, offres 100 % numériques sur Web et tablette. </p>
            <p class="bt"> <span class="btn">S'abonner au Monde à partir de 1 €</span> </p>
        </div> <img src="" width="350" height="155" alt=" " data-src="//s1.lemde.fr/medias/web/1.2.671/img/elements_lm/footer_supports.png" data-lazyload="true" onload="lmd.pic(this);" onerror="lmd.pic(this);" class="lazy-retina"/></span>
        <div class="deja_abonne">
            <div> <span class="accroche">Déjà abonné au<br/>journal <em>Le Monde</em> ?</span>
                <ul>
                    <li><span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3d3dy5sZW1vbmRlLmZyL3dlYi9hYm9wYXBpZXIvMSwyNy0wLDEtMCwwLmh0bWw=" class="obf">Activez votre accès à l'Édition abonnés du Monde.fr</span></li>
                    <li><span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL21vbmFiby5sZW1vbmRlLmZyLyN4dG9yPUFELTMyMjgwMDYx" class="obf">Gérez votre abonnement</span></li>
                </ul>
            </div> <img src="" width="123" height="78" alt=" " data-src="//s1.lemde.fr/medias/web/1.2.671/img/elements_lm/footer_journaux.png" data-lazyload="true" onload="lmd.pic(this);" onerror="lmd.pic(this);" class="lazy-retina"/> </div>
    </div>
    <div class="footer_listes">
        <div> <span class="titre">Les rubriques du Monde.fr</span> <span data-target="" data-href="L2ludGVybmF0aW9uYWwv" class="obf">International</span> ▪ <span data-target="" data-href="L3BvbGl0aXF1ZS8=" class="obf">Politique</span> ▪ <span data-target="" data-href="L3NvY2lldGUv" class="obf">Société</span> ▪ <span data-target="" data-href="L2Vjb25vbWllLw==" class="obf">Économie</span> ▪ <span data-target="" data-href="L2N1bHR1cmUv" class="obf">Culture</span> ▪ <span data-target="" data-href="L3Nwb3J0Lw==" class="obf">Sport</span> ▪ <span data-target="" data-href="L3BpeGVscy8=" class="obf">Techno</span> ▪ <span data-target="" data-href="L3N0eWxlLw==" class="obf">Style</span> ▪ <span data-target="" data-href="L3ZvdXMv" class="obf">Vous</span> ▪ <span data-target="" data-href="L2lkZWVzLw==" class="obf">Idées</span> ▪ <span data-target="" data-href="L3BsYW5ldGUv" class="obf">Planète</span> ▪ <span data-target="" data-href="L2VkdWNhdGlvbi8=" class="obf">Éducation</span> ▪ <span data-target="" data-href="L2Rpc3Bhcml0aW9ucy8=" class="obf">Disparitions</span> ▪ <span data-target="" data-href="L3NhbnRlLw==" class="obf">Santé</span> ▪ <span data-target="" data-href="L21vbmRlLWFjYWRlbWllLw==" class="obf">Monde Académie</span> </div>
        <div> <span class="titre">Les services du Monde</span> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL2JvdXRpcXVlLmxlbW9uZGUuZnIvI3h0b3I9QUQtOQ==" class="obf">La boutique du Monde</span> ▪ <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL2xlbW9uZGUtaG90ZWxzLmZyLyN4dG9yPUFELTE3" class="obf">Le Monde dans les hôtels</span> ▪ <span data-target="" data-href="aHR0cDovL2FuZ2xhaXMubGVtb25kZS5mcg==" class="obf">Cours d'anglais</span> ▪ <span data-target="" data-href="aHR0cDovL3ZvaXR1cmUtb2NjYXNpb24ubGVtb25kZS5mcg==" class="obf">Annonces auto</span> ▪ <span data-target="" data-href="aHR0cDovL2ltbW9iaWxpZXIubGVtb25kZS5mci8=" class="obf">Annonces immo</span> ▪ <span data-target="" data-href="aHR0cDovL3Nob3BwaW5nLmxlbW9uZGUuZnI=" class="obf">Shopping</span> ▪ <span data-target="" data-href="aHR0cDovL2NyZWRpdC5sZW1vbmRlLmZyLw==" class="obf">Comparateur crédit</span> ▪ <span data-target="" data-href="aHR0cDovL2RldmlzLXRyYXZhdXgubGVtb25kZS5mci8=" class="obf">Devis travaux</span> ▪ <span data-target="" data-href="aHR0cDovL2Nvbmp1Z2Fpc29uLmxlbW9uZGUuZnI=" class="obf">Conjugaison</span> ▪ <span data-target="" data-href="L3Byb2dyYW1tZS10ZWxlLw==" class="obf">Programme télé</span> ▪ <span data-target="" data-href="L2pldXgv" class="obf">Jeux</span> ▪ <span data-target="" data-href="L21ldGVvLw==" class="obf">Météo</span> ▪ <span data-target="" data-href="L3ByYXRpcXVlL3RyYWZpYy1pZGYuaHRtbA==" class="obf">Trafic</span> ▪ <span data-target="" data-href="aHR0cDovL3ByaXgtaW1tb2JpbGllci5sZW1vbmRlLmZyL3ByaXgtaW1tb2JpbGllci8=" class="obf">Prix de l'immobilier</span> ▪ <span data-target="_blank" data-href="aHR0cHM6Ly93d3cuc291cmNlc3VyZS5ldS8=" class="obf">Source Sûre</span> ▪ <span data-target="" data-href="L2NhcnRlLWRlcGFydGVtZW50cy8=" class="obf">Carte des départements</span> </div>
        <div id="links_partenaires"> <span class="titre">Sur le web</span>
            <ul>
                <li>› <a href="http://boutique.telerama.fr/index.php/dvd-et-cd.html" target="_blank">Coffret dvd</a></li>
                <li>› <a href="http://www.telerama.fr/festival-de-cannes/" target="_blank">Festival de Cannes 2014</a></li>
                <li>› <a href="http://sortir.telerama.fr/paris/bars.php" target="_blank">Bars à Paris</a></li>
                <li>› <a href="http://recherche.telerama.fr/recherche/recherche_salles.php?ecrivez=ugc" target="_blank">Cinéma UGC</a></li>
                <li>› <a href="http://television.telerama.fr/tele/chaine-tv/tf1,192.php" target="_blank">Programme TV de TF1 en replay</a></li>
            </ul>
            <ul class="liens_partenaires">
                <li>› <a href="http://boutique.telerama.fr/index.php/" target="_blank">Boutique culture</a></li>
                <li>› <a href="http://television.telerama.fr/tele/chaine-tv/france-5,47.php" target="_blank">Programme TV de France 5 en replay</a></li>
                <li>› <a href="http://television.telerama.fr/television/" target="_blank">Télévision</a></li>
                <li>› <a href="http://recherche.telerama.fr/recherche/recherche_salles.php?ecrivez=pathe" target="_blank">Cinéma Pathé</a></li>
                <li>› <a href="http://www.telerama.fr/livres/livre_prefredaction.php" target="_blank">Sélection de livres</a></li>
            </ul>
        </div>
        <div> <span class="titre">Les sites du Groupe</span> <span data-target="" data-href="L3NlcnZpY2UvcXVpX3NvbW1lc19ub3VzX3RlbGVyYW1hLmh0bWw=" class="obf">Télérama.fr</span> ▪ <span data-target="" data-href="L3NlcnZpY2UvcXVpX3NvbW1lc19ub3VzX3RhbGVudHMuaHRtbA==" class="obf">Talents.fr</span> ▪ <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3d3dy5odWZmaW5ndG9ucG9zdC5mci8=" class="obf">Le Huffington Post</span> ▪ <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3d3dy5jb3VycmllcmludGVybmF0aW9uYWwuY29tLw==" class="obf">CourrierInternational.com</span> ▪ <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3d3dy5tb25kZS1kaXBsb21hdGlxdWUuZnIv" class="obf">Monde-Diplomatique.fr</span> ▪ <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3d3dy5sZW1vbmRlcHJvLmNvbS8=" class="obf">Les Rencontres professionnelles Le Monde</span> ▪ <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3d3dy5zZGxsZW1vbmRlLmZyLw==" class="obf">La Société des lecteurs du Monde</span> ▪ <span data-target="_blank" data-href="L2tpb3NxdWUvcmVjaGVyY2hlLw==" class="obf">Le Prix Le Monde de la recherche</span> </div>
    </div>
    <div class="footer_bas">
        <div class="sociaux_suivre">
            <h3 class="agauche">Suivez-nous</h3>
            <p class="pictos"> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3d3dy5mYWNlYm9vay5jb20vbGVtb25kZS5mcg==" class="fb20x20 obf">Facebook</span> <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3R3aXR0ZXIuY29tL2xlbW9uZGVmcg==" class="tw20x20 obf">Twitter</span> <span data-href="aHR0cHM6Ly9wbHVzLmdvb2dsZS5jb20vK0xlTW9uZGVmcg==" class="google20x20 obf">Google+</span> <span data-href="aHR0cDovL3d3dy5sZW1vbmRlLmZyL21vYmlsZS8=" class="mobile20x20 obf">Mobile</span> <span data-href="aHR0cDovL3d3dy5sZW1vbmRlLmZyL3Jzcy8=" class="rss20x20 obf">RSS</span> </p>
        </div>
        <p class="lien_nl"> <span data-href="aHR0cHM6Ly93d3dzLmxlbW9uZGUuZnIvYWNjb3VudC8/cm91dGU9bmV3c2xldHRlcnM=" class="nl js_trigger_login_register obf" data-route="newsletters">Recevez nos newsletters<span>&nbsp;</span> </span>
        </p>
        <p class="index"> Index actualité : <a href="/index-rubriques/A/">A</a> <a href="/index-rubriques/B/">B</a> <a href="/index-rubriques/C/">C</a> <a href="/index-rubriques/D/">D</a> <a href="/index-rubriques/E/">E</a> <a href="/index-rubriques/F/">F</a> <a href="/index-rubriques/G/">G</a> <a href="/index-rubriques/H/">H</a> <a href="/index-rubriques/I/">I</a> <a href="/index-rubriques/J/">J</a> <a href="/index-rubriques/K/">K</a> <a href="/index-rubriques/L/">L</a> <a href="/index-rubriques/M/">M</a> <a href="/index-rubriques/N/">N</a> <a href="/index-rubriques/O/">O</a> <a href="/index-rubriques/P/">P</a> <a href="/index-rubriques/Q/">Q</a> <a href="/index-rubriques/R/">R</a> <a href="/index-rubriques/S/">S</a> <a href="/index-rubriques/T/">T</a> <a href="/index-rubriques/U/">U</a> <a href="/index-rubriques/V/">V</a> <a href="/index-rubriques/W/">W</a> <a href="/index-rubriques/X/">X</a> <a href="/index-rubriques/Y/">Y</a> <a href="/index-rubriques/Z/">Z</a> </p>
    </div>
    <p class="copy"> <span data-target="" data-href="L3NlcnZpY2UvbGljZW5jZV9ldF9kcm9pdHNfZGVfcmVwcm9kdWN0aW9uLmh0bWw=" class="obf">© Le Monde.fr</span> | <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL3d3dy5vamQtaW50ZXJuZXQuY29tL2NoaWZmcmVz" class="obf">Fréquentation certifiée par l'OJD</span> | <span data-target="" data-href="L3NlcnZpY2UvY29uZGl0aW9uc19nZW5lcmFsZXNfZGVfdmVudGUuaHRtbA==" class="obf">CGV</span> | <span data-target="" data-href="L3NlcnZpY2UvbWVudGlvbnNfbGVnYWxlcy5odG1s" class="obf">Mentions légales</span> | <span data-target="" data-href="L3NlcnZpY2UvcXVpX3NvbW1lc19ub3VzLmh0bWw=" class="obf">Qui sommes-nous ?</span> | <span data-target="" data-href="L2FjdHVhbGl0ZS1tZWRpYXMvYXJ0aWNsZS8yMDEwLzExLzAzL2xhLWNoYXJ0ZS1kLWV0aGlxdWUtZXQtZGUtZGVvbnRvbG9naWUtZHUtZ3JvdXBlLWxlLW1vbmRlXzE0MzQ3MzdfMzIzNi5odG1s" class="obf">Charte groupe</span> | <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL21wdWJsaWNpdGUuZnI=" class="obf">Publicité</span> | <a href="/sitemap/afficher_index/index.html">Index</a> | <span>Aide (FAQ)</span> : <span data-target="" data-href="L3NlcnZpY2UvZmFxLmh0bWw=" class="obf">web</span> - <span data-target="" data-href="L3NlcnZpY2UvZmFxXzYyNTczMy5odG1s" class="obf">abo</span> - <span data-target="_blank" data-href="aHR0cDovL21vbmFiby5sZW1vbmRlLmZyL2ZhcS8=" class="obf">journal</span> - <span data-target="" data-href="L3NlcnZpY2UvZmFxXzExMDkyODkuaHRtbA==" class="obf">mobile</span> </p>
    <p class="description">Journal d'information en ligne, Le Monde.fr offre à ses visiteurs un panorama complet de l'actualité. Découvrez chaque jour toute l'info en direct (de la politique à l'économie en passant par le sport et la météo) sur Le Monde.fr, le site de news leader de la presse française en ligne.</p>
    </div>
    <div class="clear">&nbsp;</div>
    <script>
        require(["jquery", "lib/require/plugin/domReady", "lmd/ui/liens-partenaires"], function(c, a, b) {
            a(function() {
                b.parse()
            })
        });
    </script>
    <div id="bandeau_bas">
        <div class="conteneur_en_continu"><a href="/actualite-en-continu" class="tetiere">En Continu</a> </div>
        <div class="conteneur_lives"></div>
        <div class="conteneur_alerte invisible"></div>
    </div>
    <script>
        require(["jquery", "lmd/module/alerte"], function(b, a) {
            new a({
                $el: b("#bandeau_bas .conteneur_alerte")
            })
        });
        require(["jquery", "lmd/module/encontinu"], function(b, a) {
            new a({
                $el: b("#bandeau_bas .conteneur_en_continu")
            })
        });
        require(["jquery", "lmd/module/lives"], function(b, a) {
            (new a).attach("#bandeau_bas .conteneur_lives")
        });
    </script>
    <div class="position_pub" data-adformat="dhtml" data-adsite="50270" data-adpage="444463" data-adquery="" data-adformat-id="21487">
        <script>
            //sas_manager.render(21487);
            ADVERT_AD(['50270/444463', 21487, '', 'dhtml', '']);
        </script>
        <noscript>
            <a href="http://ww690.smartadserver.com/call/pubjumpi/50270/444463/21487/S/1430854052/?" target="_blank"> <img src="http://ww690.smartadserver.com/call/pubi/50270/444463/21487/S/1430854052/?" border="0" alt=""/></a>
        </noscript>
    </div>
    <script src="//s1.lemde.fr/medias/web/1.2.671/js/lmd/core/ux/sync.js"></script>
    <script>
        lmd.context.page.advert.adblock = !0;
        "smartadserver" === lmd.context.page.advert.adserver && lmd.advertController && lmd.advertController.buildAll(lmd.context.page.advert.smart.page);
    </script>
    <script>
        require(["lmd/core/ux/widget-position"], function(a) {
            a.init();
        });
    </script>
    <script>
        require(["lmd/module/marketing/leguide-adblock"], function(leguide) {
            leguide.fix();
        });
    </script>
    <script>
        require(["lmd/module/marketing/offre-decouverte-zen"], function(offreDecouverteZen) {
            offreDecouverteZen.getInstance();
        });
    </script>
    <script>
        require(['lib/fingerprint'], function(fingerprint) {
            if (window.xtparam != null) {
                window.xtparam += "&x3=" + fingerprint.get();
            } else {
                window.xtparam = "&x3=" + fingerprint.get();
            }
        });
    </script>
    <script>
        (function(lmd) {
            'use strict';
            var send = function() {
                require(['lmd/module/xiti/hit'], function(xiti) {
                    if (!xiti.has_hit('Ad_Block::Actif')) {
                        xiti.hit(this, 'C', '0', 'Ad_Block::Actif', 'A');
                    }
                });
            };
            if (lmd.context.page.advert.adblock !== undefined && lmd.context.page.advert.adblock === true && lmd.advertController === undefined) {
                send();
            } else if (lmd.requirejs !== undefined) {
                lmd.requirejs.addHandler(send, (lmd.context.page.advert.smart.domain !== undefined ? lmd.context.page.advert.smart.domain : '') + '/call2/pubjallajax/', true);
            }
        }(lmd));
    </script>
    <div id="xiti-logo">
        <script>
            var xiti = (function(w) {
                var loadAfter = function(e, fn) {
                        var rs = e.readyState;
                        if (rs && rs != 'complete' && rs != 'loaded') {
                            return;
                        }
                        try {
                            fn.apply(this);
                        } catch (ex) {}
                    },
                    loadJs = function(src, onload) {
                        var a = document.createElement("script");
                        a.type = "text/javascript";
                        a.async = false;
                        a.src = src;
                        if (typeof onload === "function") {
                            if (a.addEventListener) {
                                a.addEventListener("load", function() {
                                    loadAfter(a, onload);
                                });
                            } else {
                                a.attachEvent && a.attachEvent("onreadystatechange", function() {
                                    loadAfter(a, onload);
                                });
                            }
                        }
                        (document.getElementsByTagName("head")[0] || document.getElementsByTagName("body")[0] || document.getElementsByTagName("script")[0].parentNode).insertBefore(a, null);
                    },
                    loadCore = function() {
                        loadJs(lmd.conf.medias.location.base_url_version + "/js/lib/xiti/4.4.007/xtcore.js", function() {
                            require(["lmd/module/xiti/hit"], function(hit_xiti) {
                                hit_xiti.resolve();
                            });
                        });
                    };
                return {
                    type: {
                        inscrits: "INSCRIT"
                    },
                    init: function() {
                        if (w.xtparam === undefined || w.xtparam === null) {
                            w.xtparam = "";
                        }
                        w.xtparam += "&ac=" + w.xt_ac + "&an=" + w.xt_an + w.xt_multc;
                        loadJs(lmd.conf.medias.location.base_url_version + "/js/lib/xiti/4.4.007/xtclicks.js", loadCore);
                    }
                };
            })(this);
            xtnv = document;
            xtsd = (document.location.protocol === "http:") ? "http://logc2" : "https://logs13";
            xtsite = lmd.context.page.xiti.xtsite;
            xtn2 = lmd.context.page.xiti.xtn2;
            xtcustom = lmd.context.page.xiti.xtcustom;
            xtpage = lmd.context.page.xiti.xtpage;
            xtergo = lmd.context.page.xiti.xtergo ? '1' : '0';
            xtdi = "";
            xt_an = "";
            xt_ac = "";
            xt_multc = lmd.context.page.xiti.xt_multc;
            if (xt_multc === null) {
                xt_multc = "";
            }
            xt_tag = lmd.context.page.xiti.xt_tag;
            if (xt_tag != null) {
                if (window.xtparam != null) {
                    window.xtparam += "&tag=" + xt_tag;
                } else {
                    window.xtparam = "&tag=" + xt_tag;
                }
            }
            var element = false,
                restreint = false,
                tdb_user_id = "",
                w = this;
            if (typeof lmd === "undefined" || lmd === "") {
                xiti.init();
            } else {
                if (lmd.context !== undefined && lmd.context !== null && lmd.context.element !== undefined && lmd.context.element !== null && lmd.context.element.restreint !== undefined) {
                    element = true;
                    restreint = lmd.context.element.restreint;
                }
                tdb_user_id = (document.cookie.match("(^|; )tdb_user_id=([^;]*)") || 0)[2];
                if (tdb_user_id === undefined || tdb_user_id === "") {
                    if (element) {
                        w.xt_multc += "&x8=" + (restreint ? "24" : "13");
                    }
                    xiti.init();
                } else {
                    require(['jquery', "lmd/core/auth"], function($, a) {
                        a.loadUser().done(function() {
                            var params, user = a.user;
                            if (user !== null) {
                                if (user.id > 0) {
                                    w.xt_an = user.id;
                                } else {
                                    w.xt_an = "";
                                }
                                if ("inscrit" === user.type) {
                                    w.xt_ac = xiti.type.inscrits;
                                    if (element) {
                                        params = {
                                            'item_id': lmd.context.element.id
                                        };
                                        $.getJSON('/ws/1/restreint/verif_item/', params).done($.proxy(function(response) {
                                            var achat_acte = response.url !== null && response.url.length > 0;
                                            w.xt_multc += "&x8=" + (restreint ? (achat_acte ? "23" : "24") : "13");
                                            xiti.init();
                                        }, this));
                                    } else {
                                        xiti.init();
                                    }
                                } else if (user.type === "abonne" && user.classe_abonnement !== null) {
                                    w.xt_ac = user.classe_abonnement;
                                    if (element) {
                                        w.xt_multc += "&x8=" + (restreint ? "23" : "13");
                                    }
                                    xiti.init();
                                }
                            } else {
                                xiti.init();
                            }
                        });
                    });
                }
            }
        </script>
        <object>
            <noscript> <img src="http://logc2.xiti.com/hit.xiti?s=43260&s2=56&p=pixels::que_contient_la_loi_sur_le_renseignement&ptype=&di=&an=&ac=&x1=&x2=article" width="1" height="1" alt=""/> </noscript>
        </object>
    </div>
    <script>
        if (lmd.conf.fsw.google_analytics) {
            var _gaq = _gaq || [];
            _gaq.push(["_setAccount", "UA-15394037-2"]);
            _gaq.push(["_setDomainName", ".lemonde.fr"]);
            _gaq.push(["_trackPageview"]);
            _gaq.push(["_trackPageLoadTime"]);
            var ga_src_require = ('https:' == document.location.protocol) ? 'https://ssl' : 'http://www';
            require([ga_src_require + ".google-analytics.com/ga.js"]);
        }
    </script>
    <script>
        lmd.conf.fsw.ezakus && lmd.onload(function() {
            require(["lmd/core/ux/ezakus"], function(a) {
                a.init()
            })
        });
    </script>
    <script>
        if (lmd.conf.fsw.chartbeat) {
            _sf_async_config = {
                uid: 12231,
                domain: "lemonde.fr"
            };
            lmd.onload(function() {
                window._sf_endpt = (new Date).getTime();
                require([document.location.protocol + "//static.chartbeat.com/js/chartbeat.js"])
            });
        }
    </script>
    <script>
        if (lmd.conf.fsw.cedexis && document.location.protocol !== 'https:') {
            radarSettings = {
                zoneId: "1",
                customerId: "10013"
            };
            lmd.onload(function() {
                require(["http://radar.cedexis.com/01-10013-radar10.min.js"])
            });
        }
    </script>
    <script>
        lmd.conf.fsw.echange_vu && lmd.onload(function() {
            require(["lmd/core/metrics/echange-vu"], function(a) {
                a.init()
            })
        });
    </script>
    <script>
        lmd.conf.fsw.ownpage && lmd.onload(function() {
            require(['lmd/core/metrics/ownpage'], function(op) {
                op.init();
            });
        });
    </script>
    <script>
        lmd.conf.fsw.webvisor && lmd.onload(function() {
            (window.yandex_metrika_callbacks = window.yandex_metrika_callbacks || []).push(function() {
                try {
                    window.yaCounter24317818 = new Ya.Metrika({
                        id: 24317818,
                        webvisor: true,
                        clickmap: true,
                        trackLinks: true,
                        accurateTrackBounce: true
                    });
                } catch (e) {}
            });
            require([(document.location.protocol === "https:" ? "https:" : "http:") + "//mc.yandex.ru/metrika/watch.js"]);
        });
    </script>
    <noscript>
        <div><img src="//mc.yandex.ru/watch/24317818" style="position:absolute; left:-9999px;" alt="" /></div>
    </noscript>
    <script>
        require(['lmd/core/footer-tracking']);
    </script>
</body>

</html>
<!--Rosae 2015/05/05 21:27:32 4.01 27.25 web11-www5:20230:4.36 httpfront-->